Adi ibn Xotim
| 'Adi ibn Hatim at-Tayy عدي بن حاتم الطائي'Adi ibn Hatim at-Tayy عدي بن حاتم الطائي |
|---|
Adi ibn Xotim at-Toi — (arabcha: عدي بن حاتم الطائي) arab qabilasining toy boshligʻi va Muhammad sahobalaridan biri edi. U arablar orasida jasurligi, mardligi va saxovatliligi bilan mashhur bo‘lgan shoir Xotim at-Toyning[1] o‘g‘li edi. Adi 630-yilda (hijriy 9-yil) islomni qabul qilguniga qadar yigirma yilga yaqin islomga dushman boʻlib yashadi[2],[3].
Adiy otasining mulkini meros qilib oldi va otasining lavozimiga toy xalqi tomonidan tayinlandi. Uning boyligining katta qismi yurishlarida natijasida qoʻlga kiritilgan mablagʻlarning toʻrtdan bir qismini unga berish natijasida toʻplangan edi.
Islomdan oldin
[tahrir | manbasini tahrirlash]Muhammad bilan uchrashganidan u zotning oʻzlari Adiga vaʼz qilganlar. Undan avvalroq oʻzining soʻzlariga koʻra, Adi Odil Salohiyning soʻzlariga koʻra, Rekusiyni yozgan Rakusiyya amaliyotchisi boʻlgan[4]. Rakusiyya ham Isoning nasroniylik taʼlimotiga, ham Zakariyoning izdoshi boʻlgan yahudiylik taʼlimotiga sodiq boʻlgan alohida diniy oqim edi[4]. Biroq, Adi va Muhammad oʻrtasidagi hadis suhbatini kuzatgan Misrdagi tilshunoslar va lugʻatshunoslarning fikriga koʻra, Rakusiya nasroniylik va sobiylar dini oʻrtasidagi oʻzaro aralashgan koʻrinishi edi[5].
Islomdan keyin
[tahrir | manbasini tahrirlash]Islom diniga koʻra eʼtiqodining xatoligiga ishonch hosil qilgan Adi islomni qabul qildi[4].
Ibn Xotim xalifa Abu Bakr davrida Islom qoʻshiniga qoʻshilgan. U mushriklarga, gʻayridinlarga va murtadlarga qarshi qoʻzgʻolon urushlarini olib borgan, shuningdek , Xolid ibn Valid qoʻmondonligida Iroqqa bostirib kirish uchun yuborilgan islom qoʻshiniga qoʻmondonlik qilgan.
Adi ham Iroqdan Levantga Xolidning afsonaviy choʻl oʻtishida qatnashgan musulmon askarlari orasida edi[6]. Xotim Levantga yetib borgach, Xolid tomonidan Madinaga yuborilgan oʻljaning beshdan bir qismini xalifa Abu Bakr (r.a)ga u kishi bilan berib yuborilgan[6].
Tuya va Siffin janglarida ham Ali ibn Abu Tolib tarafida jang qilgan.
Merosi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Buxoriy, Muslim, Ahmad ibn Hanbal va boshqalar[7] undan hadis rivoyat qilganlar.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ The Living Prophet by Syed Sulaiman Nadvi. pp. 106
- ↑ Mohammed and the Rise of Islam By David Samuel Margoliouth. pp. 437-438
- ↑ Muhammad: The Messenger of Islam By Hajjah Amina Adil. pp. 530
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Salahi, Adil. Muhammad: Man and Prophet. Kube Publishing Limited, 2010. ISBN 978-0-86037-429-9. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
- ↑ Hawramani. „الركوسية“. Hawramani.com. Ikram Hawramani (1998). — „Academy of the Arabic Language in Cairo, al-Mu'jam al-Wasīṭ (1998) mediator lexicon of a group of authors :(الركوسية) فرقة لَهَا دين وَمذهب بَين النَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ وَفِي حَدِيث عدي بن حَاتِم أَنه أَتَى النَّبِي صلى الله عَلَيْهِ وَسلم فَقَالَ لَهُ (إِنَّك من أهل دين يُقَال لَهُم الركوسية)“. Qaraldi: 2021-yil 20-dekabr.
- ↑ 6,0 6,1 ad-Dhahabi, Shams ad-Din. Siyar A'lam Nubala. Islamweb: Islamweb. Qaraldi: 2021-yil 20-dekabr.
- ↑ at-Tirmidzi. „Hadith“. Sunnah.com. Darussalam;al Adabul Mufrad; Sahih Bukhari; Sahih Muslim; Jami' at-Tirmidhi; Sunan Abi Dawud; Sunan Ibn Majah; Silsalat al-Hadith as-Sahihah. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.